Μεγάλη ανησυχία για τους γονείς αποτελεί η κοινωνικοποίηση των παιδιών τους και η ένταξη τους σε μια παρέα ή σε ένα σύνολο. Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό όν και έχει ανάγκη την κοινωνική του αλληλεπίδραση, αλλά αυτό γίνεται σε συγκεκριμένο στάδιο της ανάπτυξής τους. Τι εννοούμε με αυτό; Όπως όλοι γνωρίζουμε το παιδί από τη γέννηση του περνάει από συγκεκριμένα στάδια ανάπτυξης και καλύπτει συγκεκριμένες του ανάγκες ανάλογα με την ηλικία του.
Το νεογέννητο μωρό έχει την ανάγκη της συναισθηματικής ασφάλειας από τη μητέρα του και την κάλυψη των βιολογικών του αναγκών. Η ασφάλεια που θα λάβει θα το βοηθήσει να περάσει στο επόμενο στάδιο ,πλήρης και έχοντας μια γερή βάση. Στη συνέχεια στρέφεται προς το κοντινό του κοινωνικό περιβάλλον και αναζητεί την παρέα με άλλα παιδιά.
Παρότι η ανάγκη για κοινωνική συναναστροφή έρχεται μετά τα 2 χρόνια, εμείς χρειάζεται να προσφέρουμε στα παιδιά μας δυνατότητες αλληλεπίδρασης με άλλα παιδιά σε ένα πάρκο, σε έναν παιδότοπο ή απλά με φίλους από το δικό μας περιβάλλον (φιλικό και συγγενικό).
Προτού θεωρήσουμε ότι ένα παιδί δεν επιθυμεί να ενταχθεί σε μια ομάδα παιδιών είναι χρήσιμο να μάθουμε τα στάδια που ακολουθεί η κοινωνικοποίηση του ανάλογα με την ηλικία που βρίσκεται.
Στην ηλικία από νεογέννητο έως και τους 18 μήνες το παιχνίδι του είναι μοναχικό. Το παιδί παίζει μόνο του ανεξάρτητα από τα υπόλοιπα παιδιά που βρίσκονται στον ίδιο χώρο μαζί του. Φαίνεται να μην έχει καμία αλληλεπίδραση στα πλαίσια του ομαδικού παιχνιδιού.
Καθώς πλησιάζει στην ηλικία των 2 ετών περνάει από το μοναχικό παιχνίδι σε αυτό της παρατήρησης. Όταν βρίσκεται στον ίδιο χώρο με άλλα παιδιά παραμένει θεατής σε αυτά που κάνουν χωρίς όμως να συμμετέχει. Εκδηλώνει το ενδιαφέρον του για την ομάδα όμως περιορίζεται απλά στο να παρατηρεί και με αυτόν τον τρόπο να αλληλεπιδρά μαζί τους.
Το επόμενο στάδιο της κοινωνικής ανάπτυξης είναι το παράλληλο παιχνίδι και λαμβάνει χώρα μετά τα 2 έτη έως και τα 3. Το παιδί καθώς μεγαλώνει ενδιαφέρεται για τους συνομηλίκους του και επιλέγει να παίζει κοντά τους αλλά όχι μαζί τους. Χρησιμοποιεί τα αντικείμενα που έχουν τα άλλα παιδιά, γελάει και διασκεδάζει με όσα διαδραματίζονται γύρω του, χωρίς όμως να μπαίνει μέσα στο παιχνίδι τους. Δηλαδή, παίζουν ο ένας δίπλα από τον άλλον με τα ίδια αντικείμενα αλλά ο καθένας έχει τη δική του δραστηριότητα.
Στην ηλικία των 3 ετών έως και τα 4 έτη το παιχνίδι γίνεται συσχετιστικό. Το παιδί εκδηλώνει όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον του για τα υπόλοιπα παιδιά, επιθυμεί και επιδιώκει την συνύπαρξη μαζί τους ενώ σιγά σιγά μειώνει το ενδιαφέρον για τους ενήλικες (μαμά, μπαμπάς κ.α.). Το παιδί παίρνει μέρος σε κοινές δραστηριότητες με άλλα παιδιά και παίζουν τα ίδια παιχνίδια με τα ίδια αντικείμενα . Σε αυτή την ηλικία δεν κάνουν κατανομή ρόλων και κανόνων στο παιχνίδι τους παρά το γεγονός ότι υπάρχει αλληλεπίδραση.
Το συνεργατικό παιχνίδι ξεκινά από την ηλικία των 4ων και συνεχίζετε για τα επόμενα χρόνια. Τα παιδί ενδιαφέρεται για τους συνομηλίκους του, αναζητεί το παιχνίδι μαζί τους και ασχολούνται όλοι μαζί με μια κοινή δραστηριότητα. Η διαφορά με το συσχετιστικό παιχνίδι είναι η σαφή κατανομή ρόλων, σκοπού και κανόνων. Το παιδί παίζει οργανωμένα σε μια ομάδα όπου έχουν διαχωριστεί οι ρόλοι και οι κανόνες και μπορεί να ανταπεξέλθει σε αυτούς.
Το κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης και χρειάζεται να ακολουθούμε τις ανάγκες του. Κατανοώντας το στάδιο που βρίσκεται μπορούμε να εξηγήσουμε και την κοινωνική του συμπεριφορά.
Καθώς το παιδί μεγαλώνει, η ανάγκη του για επαφή με συνομήλικα παιδιά αυξάνεται, ήδη από τον 2ο χρόνο δείχνει να παρατηρεί και να ενδιαφέρεται για το παιδί που κλαίει ή για το παιδί που γελάει.
Ως γονείς μπορούμε να το βοηθήσουμε να κοινωνικοποιηθεί ομαλά, ειδικότερα τα πρώτα χρόνια, μέσα από τις επισκέψεις μας σε παιδικές χαρές και παιδότοπους. Το σχολείο είναι το πρώτο κοινωνικό πλαίσιο που εντάσσονται όμως χρειάζεται να είναι έτοιμο για αυτή τη μετάβαση, δηλαδή να έχει λάβει τη συναισθηματική ασφάλεια που χρειάζεται και έπειτα να ενταχθεί . Ειδάλλως θα είναι δύσκολη η προσαρμογή αφού στην ηλικία των 2 ετών συμπίπτει το άγχος αποχωρισμού από τη μαμά. Το παιδί δείχνει πότε είναι έτοιμο να αποκολληθεί από τους ενήλικες και να αποκτήσει τη δική του κοινωνική ταυτότητα.