Τι είναι και γιατί χρειαζόμαστε τα όρια;
Ένα παιδί για να αναπτυχθεί ψυχοσυναισθηματικά δεν χρειάζεται μόνο την απεριόριστη αγάπη μας, τη φροντίδα μας, την αγκαλιά και το χάδι μας αλλά χρειάζεται να τεθούν κάποια όρια ως προς τη συμπεριφορά του. Η θέσπιση ορίων είναι μια διαδικασία η οποία διαρκεί όλα τα χρόνια και σίγουρα δεν είναι εύκολος ο δρόμος.
Τα όρια δεν είναι μια αρνητική διαδικασία, είναι θετική καθώς τα όρια σημαίνουν αγάπη, παρέχουν ασφάλεια και εμπιστοσύνη. Δεν σημαίνουν υπερπροστασία και στέρηση της ελευθερίας. Επιπρόσθετα, είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί πως με τη λέξη όρια δεν εννοούμε την τιμωρία, την αποθάρρυνση και τη διαρκή άρνηση. Τα όρια συνδέονται με την επιθυμία αναφοράς σε σταθερούς κανόνες, αξίες και πρακτικές συμβουλές. Θέτοντας όρια βοηθάμε τα παιδιά να αυτονομηθούν και να προσαρμοστούν αποτελεσματικά στην κοινωνία, τους διδάσκουμε τους κοινωνικούς κανόνες και τον σεβασμό στην ατομικότητα.
Πως θα θέσω τα όρια;
Αρχικά, είναι σημαντικό να πούμε πως τα όρια πρέπει να αντιστοιχούν στην αναπτυξιακή βαθμίδα του παιδιού.
Στη συνέχεια, θα πρέπει να μπορούμε να μπούμε στη θέση του παιδιού και να εξετάσουμε πρωτίστως τη δική του οπτική πριν θέσουμε κάποιο όριο. Βάλτε λοιπόν τον εαυτό σας στη θέση του παιδιού και προσπαθείστε να το νιώσετε και να καταλάβετε “Πως θα αντιδρούσατε εσείς ως παιδιά;”.
Η συνέπεια όμως είναι το κλειδί της επιτυχίας! Θα πρέπει να εμπεδώσετε ότι προκειμένου να οριοθετήσετε μια συμπεριφορά θα πρέπει να είστε συνεπείς στις αντιδράσεις σας και να δώσετε στο παιδί να καταλάβει κάθε φορά τη σοβαρότητα της κατάστασης. Δεν πρέπει να λυγίζετε στην έντονη συμπεριφορά που μπορεί να διαρκεί ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, όσο δύσκολο και αν είναι για εσάς, το “ΟΧΙ” σημαίνει όχι. Με το να διαπραγματεύεστε με το παιδί του μαθαίνετε να γίνεται χειριστικό και να ψάχνει να βρει τρόπους να κάνει αυτό που θέλει.
Ακόμα, θα ήταν προτιμότερο να αρχίζετε τις προτάσεις σας με θετικό τρόπο και όχι με αρνητικό, μην πείτε “ Αν αργήσεις να ντυθείς δε θα πάμε στις κούνιες” αλλά “Ας ντυθούμε πρώτα και μετά θα πάμε στις κούνιες”. Στόχος μας είναι να παροτρύνουμε τα παιδιά όχι να τα κάνουμε να αισθανθούν απειλή, η οποία το πιθανότερο είναι να φέρει άσχημα αποτελέσματα.
Κάτι που συχνά ξεχνάμε είναι πως πέρα από τη λεκτική επικοινωνία, έχουμε και την μη λεκτική επικοινωνία. Πολλές φορές αυτό που θέλουμε να εκφράσουμε κρύβεται στη γλώσσα του σώματός μας, στον τόνο της φωνής μας, στις εκφράσεις του προσώπου μας. Το πιο σωστό που μπορείτε να κάνετε είναι να χαμηλώσετε το σώμα σας και να έρθετε στο ύψος του παιδιού έτσι ώστε να έχετε βλεμματική επαφή με το παιδί και με σταθερό τόνο φωνής να του εξηγήσετε αυτό που θέλετε.
Τέλος, όταν ένα παιδί δεν συνεργάζεται σκεφτείτε μήπως είναι κάτι άλλο που το ενοχλεί και δεν μπορεί να σας ακούσει; Μήπως πεινάει, μήπως νιώθει άγχος, θυμό ή κούραση; Πολλές φορές όταν το παιδί βρίσκεται σε μία από τις παραπάνω καταστάσεις φέρεται προκλητικά, οπότε θα βοηθήσει να δούμε αν κάτι τέτοιο συμβαίνει και να ρωτήσουμε το παιδί τι χρειάζεται.
Εν κατακλείδι, η θέσπιση ορίων είναι μια διαδικασία, που συνοδεύεται από δοκιμασίες και λάθη, την οποία έχουν ανάγκη τα παιδιά! Θέτοντας τα όρια, τους διδάσκουμε την έννοια της πειθαρχίας, του σεβασμού, της οργάνωσης του προγράμματος, της ενσυναίσθησης και της ξεκάθαρης συνεννόησης σχετικά με το τι περιμένουμε από εκείνα και ποιες συμπεριφορές είναι κατάλληλες και αποδεκτές σε κάθε συνθήκη.